આજે કી સમિટમાં પીએમ મોદીનો સાવચેતીભર્યો સંતુલન ધારો

PM મોદીની પુતિન સાથેની રૂબરૂ બેઠક આજકાલ ઉઝબેકિસ્તાનમાં નજીકમાં આવશે, જ્યાં ઘણા નેતાઓ એક ટીમના શિખર સંમેલન માટે ભેગા થઈ રહ્યા છે જે યુએસની આગેવાની હેઠળની વિશ્વ વ્યવસ્થાનો સામનો કરવા માગે છે.

વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી શુક્રવારે રશિયાના વ્લાદિમીર પુતિનને મળે છે અને ચીનના શી જિનપિંગ સાથે સમિટમાં હાજરી આપે છે, ત્યારે તેઓ યુએસના બે ટોચના પ્રતિસ્પર્ધીઓ સાથે વધુ પડતી ચીકણું શોધવાથી દૂર રહેવા માંગશે.

પુટિન સાથે PM મોદીની રૂબરૂ બેઠક શુક્રવારે ઉઝબેકિસ્તાનમાં સ્થાન લેશે, જ્યાં ઘણા નેતાઓ ચીન દ્વારા સ્થાપિત શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશનની સમિટ માટે ભેગા થઈ રહ્યા છે, જે યુએસની આગેવાની હેઠળની આંતરરાષ્ટ્રીય સિસ્ટમનો સામનો કરવા માટે માનવામાં આવે છે. તે ઇવેન્ટમાં, તે શી સાથે ખભા પણ ઘસશે, જેમને પીએમ મોદી 2019 ના અંતમાં પાત્રમાં મળ્યા નથી.

તેના સાતમા મહિનામાં યુક્રેનમાં રશિયાની દુશ્મનાવટ સાથે, ભારત સૌથી મોટા સ્વિંગ રાષ્ટ્રોમાંના એક તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. યુ.એસ. અને તેના સાથીઓએ શસ્ત્રો અને ઉર્જાના મુખ્ય વેપારી રશિયા સાથેના તેના બંધ સંબંધો અંગે નવી દિલ્હી પર દબાણ લાવવાની રીતો સામાન્ય રીતે અટકાવી છે. તે અંશતઃ ક્વાડ થ્રુ સેક્શનમાં પીએમ મોદીને ચીનના વિરોધમાં તેના પાસા પર સાચવવા માટે છે, એક જૂથ જેમાં જાપાન અને ઓસ્ટ્રેલિયાનો પણ સમાવેશ થાય છે.

પીએમ મોદી ભારતના અંગત હિતોને આગળ વધારતા બંને પાસાઓ વચ્ચેની સોયને થોડા અંતરે દોરવામાં સફળ થયા છે. હિમાલયની સરહદની સાથે બેઇજિંગની આક્રમકતાનો સામનો કરવા અને ચીનથી દૂર ફર્નિશ ચેઇનને વૈવિધ્યીકરણ કરવા માંગતા યુએસ અને તેના સાથીઓ પાસેથી વધારાના રોકાણનો સામનો કરવા માટે તેણે વધુ ખર્ચ અસરકારક તેલ અને ખૂબ જ જરૂરી શસ્ત્રોની માંગ કરી છે.

પરંતુ તે તેને પકડી શકશે કે નહીં તે અન્ય કોઈ પ્રશ્ન છે. ભારતની સ્થિતિ માટે પ્રારંભિક સહિષ્ણુતા, તેના આગ્રહ સાથે કે તે રશિયા સાથેના તેના ઊંડા સંરક્ષણ સંબંધોને ખોલવામાં સમય લેશે, યુએસ અને તેના સાથીઓએ રશિયન માટેના દર પર મર્યાદા લાદવાના પ્રયાસોને વેગ આપવાના કારણે વધતા પ્રતિકારમાં ભાગ લેવાનું શરૂ કર્યું છે. પુતિનની આવક ઘટાડવા માટે તેલ.

સેન્ટર ફોર સ્ટ્રેટેજિક એન્ડ ઈન્ટરનેશનલ સ્ટડીઝમાં ભારતના કવરેજના વરિષ્ઠ સલાહકાર રિચાર્ડ રોસોએ જણાવ્યું હતું કે, “આક્રમણ અંગે ભારતની નિષ્પક્ષ જાહેર સ્થિતિએ વોશિંગ્ટન ડીસીમાં આપણા મૂલ્યો અને હિતોના સંરેખણ અંગે કઠિન પ્રશ્નો ઉભા કર્યા છે.” “આવી સંલગ્નતાઓ — ખાસ કરીને જો તેઓ સહકારના નવા અથવા વિસ્તૃત ક્ષેત્રો શરૂ કરે છે જે રશિયાને લાભ આપે છે — તેવી જ રીતે ભારતને મુશ્કેલ પ્રતિબંધોના નિર્ણય પર ‘પાસ’ આપવા માટે વોશિંગ્ટન કવરેજ નિર્માતાઓમાં વિનોદનો નાશ કરશે.”

અત્યાર સુધી, બિડેન વહીવટીતંત્રે સંકેત આપ્યો છે કે તે રશિયા પાસેથી S-400 મિસાઇલ સંરક્ષણ ઉપકરણ ખરીદવા માટે તેની વર્તમાન પસંદગી પર નવી દિલ્હીને મંજૂરી આપવા માટે હવે આકર્ષિત નથી. તુર્કી દ્વારા સમાન ગેજેટની ખરીદીએ નાટો સાથી સાથેના યુએસ સંબંધોને ઊંડે તોડી નાખ્યા.

છતાં ઘર્ષણ પરિબળો ઉભરી રહ્યા છે. ભારત યુએસ દ્વારા ચેતવણી આપવામાં આવેલી રશિયન તેલ પરની ફીની મર્યાદા પર વળતર પર દબાણ કરી રહ્યું છે કારણ કે તેની ક્રૂડની આયાત મે મહિનાના સ્ટોપ સુધીના ત્રણ મહિનામાં $ 5 બિલિયન સુધી પહોંચી ગઈ છે.

ગયા અઠવાડિયે, વ્હાઇટ હાઉસે પાકિસ્તાનના F-16 ફાઇટર જેટ કાફલાને સુધારવા માટે $450 મિલિયનના પેકેજ ડીલને મંજૂરી આપી હતી – જેનો નવી દિલ્હીએ વિરોધ કર્યો હતો.

અને ભારતે તાજેતરમાં રશિયાની આગેવાની હેઠળના વોસ્ટોક-2022 સૈન્ય વર્કઆઉટ્સના સભ્ય બનવાનો ઉપયોગ કરીને જાપાનને પણ ગુસ્સે કર્યો હતો, જે રશિયામાં દક્ષિણ કુરિલ અને જાપાનમાં ઉત્તરીય પ્રદેશો તરીકે ઓળખાતા ટાપુઓની એક ટીમની આસપાસ આયોજિત થયો હતો – એક પ્રાદેશિક વિવાદ જે તારીખો પરત ફર્યો હતો. બીજા વિશ્વ યુદ્ધનો વિરામ. ભારતે જાપાનના આદરની બહાર – મુખ્યત્વે નૌકા કવાયતથી દૂર રહીને લડાઈની વિડિયો ગેમ્સમાં તેની ભાગીદારી ફરીથી વધારી દીધી, જો કે તેણે એક છાપ છોડી દીધી.

એક જાપાની અધિકારી, જેમણે હવે સ્પર્શી વિષય પર ચર્ચા કરવા માટે નામ જાહેર ન કરવાની વિનંતી કરી, તેણે વિનંતી કરી કે જો જાપાની સૈનિકોએ પાકિસ્તાનની સેના સાથેની કવાયતમાં ભાગ લીધો હોત તો ભારત આરામદાયક રહેશે કે નહીં, જો કે માત્ર કાશ્મીરમાં વર્કઆઉટ કરવાનું છોડી દીધું હતું.

ભારતના વિદેશ મંત્રાલયે ટિપ્પણી માટેની વિનંતીનો જવાબ આપ્યો ન હતો. જાપાનના વિદેશ મંત્રાલયે કાર્યસ્થળના કલાકોની પાછળના ભાગમાં કરેલી ટિપ્પણી માટેની વિનંતીનો તરત જ જવાબ આપ્યો ન હતો.

“ભારત માટેનો પ્રોજેક્ટ રશિયા સાથેના ઘટતા સંબંધોનું સંચાલન કરી રહ્યો છે, યુએસ સાથેના વિકાસશીલ સંબંધોને પોષી રહ્યો છે અને વિકાસશીલ શક્તિ તરીકે તમામ પાસાઓ પર તેના પ્રયાસોને સુરક્ષિત કરી રહ્યો છે,” અનંતા એસ્પેન સેન્ટરના મુખ્ય સરકારી અધિકારી, ઇન્દ્રાણી બાગચીએ જણાવ્યું હતું. કુટુંબ અને જાહેર નીતિના વૈશ્વિક સભ્યો. “ભારત રશિયાના સંબંધોને કેટલી ટકાવી રાખવા ઈચ્છે છે તેની કોઈ ગણતરી નથી, સમય જતાં આ વધુ મુશ્કેલ બનશે.”

પીએમ મોદી યુએસ પ્રત્યેના ઓપ્ટિક્સ પ્રત્યે સભાન લાગે છે. તે એકવાર ગુરુવારે મોડી રાત્રે ઉઝબેકિસ્તાન જવા માટે તૈયાર હતો, શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન સમિટની શરૂઆત કરવા માટે પ્રતિષ્ઠિત રાત્રિભોજનનો અભાવ હતો જેણે પરિસ્થિતિથી પરિચિત માનવો અનુસાર, દરેક ક્ઝી અને પુતિન સાથે ચિત્રની શક્યતાઓનું નિર્માણ કર્યું હોત. હવે નામ ન આપવા વિનંતી કરી.

પીએમ મોદીની પુતિન સાથેની બેઠક પછીના કોઈપણ નિવેદનના સૂર પર પશ્ચિમમાં ભારતના સાથીઓની નજર રહેશે. શોખનું એક ચોક્કસ સ્થાન વેપાર છે: વાણિજ્ય મંત્રાલયના આંકડાઓ અનુસાર, આ વર્ષે પ્રથમ સાત મહિનામાં, રશિયામાંથી ભારતની આયાત 13 બિલિયન ડોલરથી થોડી વધુ હતી, જે 12 મહિના અગાઉ માત્ર 2 અબજ ડોલરની હતી. રશિયામાં ભારતની નિકાસ એક વર્ષ અગાઉ $950 મિલિયનની સરખામણીએ સમાન લંબાઈમાં $700 મિલિયન ઘટી ગઈ છે.

જ્યારે ભારતનું રશિયા સાથે ઐતિહાસિક જોડાણ તોડવું પડકારજનક હશે, નવી દિલ્હીના અધિકારીઓ ચીનથી વધુ સાવચેત છે. આ વર્ષ પહેલા ક્ઝી અને પુતિન દ્વારા “કોઈ મર્યાદા” સુધી પહોંચેલી મિત્રતા ભારતના લાંબા સમયના સમયગાળાના વ્યૂહાત્મક આયોજનમાં પણ પરિણમી શકે છે કારણ કે સૈનિકોના તાજેતરના પાછા ખેંચવા છતાં ચીન સાથેના તણાવ તેમની હિમાલયની સરહદની સાથે ઉકળવા માટે આગળ વધે છે.

“વધુને વધુ એવા નિર્દેશો છે કે રશિયા મોટે ભાગે ચીનનું અવલોકન કરશે, ખાસ કરીને યુક્રેન કટોકટી પછી,” હર્ષ પંતે જણાવ્યું હતું કે, કિંગ્સ કોલેજ લંડનમાં પરિવારના વિશ્વવ્યાપી સભ્યોના પ્રોફેસર. “અને તે કોયડાનો એક મોટો ભાગ હશે જે ભારતે ઉકેલવો પડશે.”